| Kambiyo Senedi Nedir? Kambiyo senetleri, para alacağını temsil eden senetlerdir. Özellikle ticari işlerde daha çok kullanım alanı bulan bu senetler alacakların tahsili için güvence oluşturmaktadır. Örneğin bir gayrimenkul alım satım sözleşmesinin bedeli, para borçlusu tarafından bir kambiyo senedine (bono, çek, poliçe) bağlı olarak çok daha güçlü bir şekilde teminat altına alınabilir. Alacağın bir kambiyo senedine dayandığı hallerde bu alacağa ilişkin kambiyo senetlerine özgü daha hızlı tahsil imkânı bulunan bir takip yolu başlatılabileceği için ticaret hukukunda özel olarak hüküm altına alınmıştır. Bir alacaklı tarafından kambiyo senedine özgü haciz yolu ile icra takibine başvurulabilmesi için alacağının bir kambiyo senedine dayanması gerekmektedir. Alacak kambiyo senetleri haricindeki kıymetli evraklara dayanıyorsa bu özel yola başvurulamayacaktır. Kambiyo Senedine Özgü İcra Takibinin Avantajları: Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda takibin sonuçlanması, genel haciz yoluna nazaran daha kısa sürebilir. Bunun sebeplerinden ilki kambiyo senetlerine özgü takip yolundaki itiraz süresinin daha kısa olmasıdır. Genel haciz yoluyla takipte ödeme emrine itiraz süresi 7 gün iken, kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda ödeme emrine itiraz süresi 5 gündür. Bir başka sebep ise genel haciz yoluyla takipte borçlu ödeme emrine itiraz ettiğinde takibin durmasıdır. Borçlunun itirazını hükümden düşürmek isteyen alacaklı, icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını talep edebilir yahut genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir. Alacaklı borçlunun takibe itirazını bu iki yoldan biri ile giderene kadar takibe devam edilmez. Buna karşılık kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte borçlunun itirazı satıştan başka hiçbir icra takip işlemini durdurmaz. Örneğin ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren beş gün içerisinde itiraz etmesine rağmen borçlunun mallarının haczi istenebilir ancak itiraz hakkındaki inceleme sonlanana kadar mallar satılamayacaktır. Takip Dayanağı Senedin İncelenmesi: İcra müdürü takip talebi ile sunulan senedin kambiyo senedi vasfını haiz olup olmadığını re’sen inceler. Takip dayanağı olan kambiyo senedi, Türk Ticaret Kanunu’ndaki şekil şartlarını taşımak zorundadır. Buna göre, takip dayanağı Poliçe’nin Türk Ticaret Kanunu madde 671’de, Bono’nun Türk Ticaret Kanunu madde 776’da ve Çek’in Türk Ticaret Kanunu madde 780’de sayılan zorunlu unsurları/kayıtları taşıması gerekir. Bu maddelerde sayılan unsurlardan birini veya birkaçını içermeyen poliçe, bono veya çekler Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen özel haller dışında kambiyo senetlerine özgü takibe dayanak da olamayacaktır. İcra müdürünün yapacağı inceleme yalnızca şekli bir incelemedir, bundan daha kapsamlı maddi hukuka ilişkin bir inceleme yapması beklenemez. Kambiyo senetlerinde senedin, Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen şekli şartlarını taşıyıp taşımadığının incelenmesi kambiyo senedinin şekli hukuka göre incelenmesidir. Kambiyo senedinin dayanağı olduğu hukuki ilişki ise maddi hukuku ilgilendirir. İşte icra müdürünün maddi hukuka ilişkin inceleme yapamaması, kambiyo senedinin dayandığı hukuki ilişkiye dair bir inceleme yapamaması demektir; yalnızca kambiyo senedinin Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan şartları sağlayıp sağlamadığını kontrol etmesi gerekli ve yeterlidir. Takip Talebi Kambiyo senedinin aslının ve borçlu adedi kadar onaylı örneğini takip talebine eklenmesi zorunludur, senedinin aslının ibrazının zorunlu olmasının sebebi senedin icraya konulmasından sonra tedavülün engellenmesi amacıdır. İcra müdürü senedin aslını almadan borçluya ödeme emri gönderirse veya aslını almış olup beş günlük itiraz süresi geçmeden alacaklıya iade etmiş olması halinde borçlu bu işleme karşı icra mahkemesine şikâyet yoluna başvurabilir Bununla birlikte icra iflas kanunun madde 168 uyarınca kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile başvurulabilmesi için takibe konu senedin vadesi gelmiş olmalıdır. Kambiyo senedinin vadesi gelmeden ödeme emri gönderildiği anlaşılırsa İcra Mahkemesi nezdinde yedi gün içinde şikâyet yoluna gidilebilir. İtiraz Usulü Borçlu kendisine tebliğ edilen ödeme emrine tebliğden itibaren beş gün içerisinde itiraz edebilir. Borçlunun bu süre içerisinde ödeme emrine itiraz etmemesi halinde icra takibi kesinleşecektir. Takibin kesinleşmesi ile birlikte ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren on gün içerisinde borcu ödemek zorunda olduğu ödeme süresi başlayacaktır. Borçlu 5 gün içerisinde aşağıda sayılan sebepler çerçevesinde itirazda bulunmaz yahut 10 gün içerisinde borcu ödemez ise alacaklı icra takibinin kesinleştirilerek borçlunun mallarının haczini isteyebilir. Dolayısıyla takibe ancak ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren on günlük sürenin geçmesinden sonra devam edilebilir. Borca İtiraz – İmzaya İtiraz Borçlunun kendisine yöneltilmiş icra takibine konu kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığına ilişkin itirazına imzaya itiraz denir. Borçlu senetteki imzanın kendisine ait olmadığına ilişkin iddiasını ödeme emrinin kendisine tebliğinden beş gün sonra bu iddiasını açıkça ve diğer tüm itirazlardan ayrıca icra mahkemesine yönetmelidir. Eğer borçlu takibin dayanağı olan kambiyo senedinden dolayı borçlu olmadığını, borcun itfa edildiğini, zamanaşımını veya yetkiye ilişkin itirazlarını ileri sürmekteyse bu itirazlar borca itiraz kapsamındadır. Borçlu borca itirazını ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren icra mahkemesine beş gün içinde gerçekleştirmelidir. Borca itiraz ve imzaya itiraz haricinde senedin kambiyo senedi vasıflarını taşımadığı, takibin borçlu olmayan bir kişiye karşı yapıldığı yahut alacaklının takip hakkına sahip olmadığı gibi hallerde icra mahkemesinde şikâyet yoluna başvurulabilir. Senedin kambiyo senedi vasıflarını haiz olmadığını ilişkin şikâyet için kanunda beş günlük bir süre öngörülmüştür. Takibin Kesinleşmesi Ödeme emrine herhangi bir itirazda bulunulmadığı ve borcun on gün içerisinde ödenmediği halde borçlunun ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 10 gün geçtikten sonra takip kesinleşir. Borçlu ödeme emrine itiraz etmediyse ve borcu ödemediyse ödeme emrinin tebliğinden başlamak üzere toplamda on gün içinde borcunu karşılayacak kadar olan mal beyanında bulunması gerekir. Borçlunun bir mal varlığı bulunmasa bile mal bulunmadığına ilişkin de mal beyanında bulunulması gerekir. Alacaklı vekili de borçlunun birtakım malvarlıklarını takibin kesinleştirilmesinin ardından UYAP Avukat Portal Sistemi üzerinden sorgulayabilir. Sonuç Kambiyo senetlerine özgü takip yolu ile genel haciz yolu ile takip arasındaki farklar oldukça önem arz etmektedir. Örneğin kambiyo senetlerine özgü takip yolu için kanunda öngörülmüş süreler daha kısadır. İki takip yolu arasındaki önemli farklardan bir diğeri ise genel haciz yolu ile takip de borçlu ödeme emrine itirazını icra dairesine bildirmesi yeterli iken kambiyo senetlerine mahsus takip yolunda ödeme emrine itiraz İcra Mahkemesi nezdinde yapılmalıdır. |
