| MİLLETLERARASI MAL SATIMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASI (CISG) (UNITED NATIONS CONVENTION ON CONTRACTS FOR THE INTERNATIONAL SALE OF GOODS) KAPSAMINDA SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK VE AYIPLI MAL ÇERÇEVESİNDE SATICININ SORUMLULUKLARI VE ALICININ SEÇİMLİK HAKLARI Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG), uluslararası nitelikteki mal satışlarını düzenleyen uzun yıllara dayalı kodifikasyon çalışmalarının bir sonucu olarak hazırlanmış olan kapsamlı bir hukuki çerçeve içeren uluslararası sözleşmedir. 1980 yılında Viyana’da kabul edilen antlaşma, uluslararası ticaretin kolaylaştırılması, farklı hukuki bakış açılarına sahip ülkelerin birbirleri ile olan ticari ilişkilerinde hukuki yeknesaklık sağlanması ve hukuki belirsizliklerin azaltılması amacıyla oluşturulmuştur. CISG, 1 Ocak 1988’de yürürlüğe girmiştir ve dünya genelinde birçok ülke tarafından kabul edilmiştir. Almanya sözleşmeye taraf olduğu gibi 01.08.2011 yılında CISG Türkiye’de de yürürlüğe girmiştir. Yani alıcı veya satıcının işyeri Türkiye yine alıcı veya satıcının işyeri Almanya olan uluslararası nitelikteki mal satım sözleşmelerine CISG doğrudan uygulanmaktadır. CISG, aşağıdaki hususları kapsamaktadır: Mal satımına ilişkin sözleşmelerin kurulması Satıcı ve alıcının hak ve yükümlülükleri Malların teslimi, riski ve mülkiyetin devri Sözleşmeye aykırılık ve bunun sonuçları CISG Antlaşması Kapsamında Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Şartları 1. Ayıp, Hasar Alıcıya Geçtiği Anda Mevcut Olmalıdır CISG m.36’ya göre, satıcı, hasarın alıcıya geçtiği anda mevcut olan sözleşmeye aykırılıktan sorumludur. 2. Alıcı Malları Muayene Etmek veya Ettirmek Zorundadır CISG m.38’e göre, alıcı, malları kısa süre içinde muayene etmelidir. Muayene, malın niteliklerini ve ayıplarını belirlemek amacıyla yapılır. 3. Alıcı Ayıp Bildiriminde Bulunmak Zorundadır CISG m.39’a göre, alıcı, ayıbı makul bir süre içinde satıcıya bildirmezse, sözleşmeye aykırılığa dayanma hakkını kaybeder. Alıcı, malların tesliminden itibaren en geç iki yıl içinde ayıbı bildirmelidir. 4. Alıcı Ayıplı Malı Kabul Etmemiş Olmalıdır CISG m.35/3’e göre, alıcı malın ayıplı olduğunu bildiği halde kabul ederse, satıcı sorumlu olmaz. Alıcının Ayıplı Mala Karşı Seçimlik Hakları CISG’a göre, alıcının seçimlik hakları şunlardır: Aynen ifa talebi (m. 46/1 ve 47) İkame mal talebi (m. 46/2) Onarım talebi (m. 46/3) Sözleşmeden dönme (m. 49) Semenin indirilmesi talebi (m. 50) Tazminat talebi (m. 74-77) Tarafların Borçlarının İhlali Halinde Diğer Tarafın Hakları CISG, hem alıcı hem de satıcı için ayrı düzenlemeler getirmektedir. Tazminat ve sözleşmeden dönmeye ilişkin sonuçlar ortak hükümlerde düzenlenmektedir. Satıcının Borçlarını İfa Etmemesi Durumunda Alıcının Hakları Aynen İfa (m. 46/1) Satıcı ifayı gerçekleştirmediğinde alıcı aynen ifa talep edebilecektir. Ayıplı Mallar Yerine Yenilerinin Verilmesi (İkame Mal), Ayıbın Giderilmesi veya Semenin İndirilmesi (m. 46/2) Alıcı, ayıplı malların yerine yenilerini istemek, ayıbın giderilmesini veya semenin indirilmesini talep edebilir. Sözleşmeden Dönme (m. 49/1, a) Alıcı, esaslı aykırılık veya teslim borcunun hiç yerine getirilmemesi halinde sözleşmeden dönebilir. Antlaşma Uyarınca Alıcının Borçlarının İhlali Halinde Satıcının Hakları Satıcı, alıcının borçlarını aynen ifa etmesini, ek süre vermesini veya sözleşmeden dönmesini talep edebilir. Satıcı, alıcının sözleşmeye aykırılığı nedeniyle tazminat talep edebilir. Tazminat Taraflardan birinin yükümlülüklerini ihlal etmesi sonucunda diğer tarafın zarara uğraması tazminat hakkını doğurmaktadır. CISG, tazminat hakkını alıcı ve satıcı için ayrı ayrı düzenlemektedir (m. 45/1, b ve m. 61/1 b). |
